شخصیت شناسی و معرفی انواع آن

شخصیت شناسی (Character recognition) را می‌توان به طور کلی بررسی و شناخت الگوهای رفتاری شخص نظیر تفکرات، هیجانات و رفتار تعریف کرد. تمامی آنچه سبک شخصیتی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی و خصوصی وی رقم می‌زند. به طور کلی امروزه کلیدی‌ترین و حساس‌ترین عنصر سازمانی، افراد هستند. و به همین خاطر است که نظریه‌های جدید مدیریت بر موضوع شخصیت شناسی نگاه ویژه‌ای دارد.

شخصیت

به طور کلی شخصیت (Personality) را می‌توان مجموعه‌ای از صفات پایدار در فرد توصیف کرد، از جمله؛ درون گرایی، برون گرایی، ترس‌های مشخص و اضطراب و غیره. تعریف‌‌های متعددی در مورد شخصیت توسط متفکرین حوزه ارائه شده است. اما بهترین آن متعلق به گوردن آلبورت است که می‌گوید؛ شخصیت، سازمان‌بندی و پویایی در درون فرد است و شامل آن دسته از نظام‌های روانی-فیزیکی می‌شود که رفتار و تفکر او را تعیین می‌کند.

وقتی به بررسی عمیق این تعرف می‌پردازیم نکاتی نظیر؛

• پایداری و ثبات در رفتار؛ گرچه ممکن است افراد در محیط‌های مختلف رفتارهای مختفی را نشان دهند. اما در طول زمان و در موقعیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مشابه رفتارها، واکنش ها و استنباط‌های آنها با ثبات نسبی همراه است.
• بی نظیر بودن و تفاوت؛ شخصیت افراد در عین تشابهات، بی‌همتا است. و دقیقا مثل اثر انگشت، هیچ دو شخصیتی کاملا یکسان و با رفتار مشابه وجود ندارد.
• امکان پیش بینی رفتار؛ در نتیجه مطالعه در رفتار و نوع تفکر شخص می‌توان طرز تفکر و سبک رفتاری وی را پیش‌بینی کرد. این قابلیت پیش‌بینی رفتار در فرد با پایداری و ثبات وی در ارتباط مستقیم می‌باشد.

شخصیت مجموعه‌ای از عناصر است و به عنوان یک نظام با یکدیگر در رابطه هستند.

روان‌شناسی شخصیت

رواشنناسی شخصیت، علم بررسی اندیشه‌ها،احساسات و رفتارهایی است که بی‌همتایی شخصیتی یکایک افراد را در مواجهه با جهان تشکیل می‌دهد. روان‌شناسان حوزه شخصیت شناسی، به تفاوت‌های شخصتی افراد توجه کره و در تلاشند تا همه این فرایندهای شخصیتی را ترکیب کنند. و در کل توضیحی جامع از کل وجودی فرد ارایه دهند.

شخصیت شناسی سازمانی

همانطور که پیشتر گفتیم، شخصیت افراد در عین بسیاری از تشابهات، بی همتا است. واضح است که آنها درک متفاوتی از دنیای پیرامون خود دارند. همین موضوع بیانگر این است که موضوعی که برای فردی ناخوشایند است، ممکن است از نظر فرد دیگری بسیار مطلوب و دلنشین باشد. توجه به همین تفاوت‌ها است که شخصیت شناسی افراد را ممکن می‌سازد. لازم به ذکر است که همه افراد فعال در سازمان باید مورد واکاوی و بررسی در حوزه شخصیت‌شناسی قرار گیرند. افراد از بالاترین مقام سازمان تا کارمندان جزء باید تحت بررسی ویژگی‌هایی نظیر:

• درون گرایی
• برون گرایی
• ثبات شخصیتی و عاطفی
• مسولیت‌پذیری
• انعطاف‌پذیری

و… قرار گیرند.

شخصیت‌شناسی در مدیریت رفتار سازمانی

با اشراف به این موضوع که هر شخصیتی درک منحصر به فردی در مقایسه با دیگری از محیط اطراف خود دارد، مدیر می‌تواند میزان انعطاف‌پذیری فرد را در محیط سازمان خود تشخیص و پرورش دهد. به نحوی که مدیر با پیش‌بینی واکنش فرد در موقعیت‌های مختلف، می‌تواند از میزان اختلافات و درگیری‌ها در سازمان بکاهد. و در محیطی آرام، افراد را به سمت اهداف سازمانی رهبری کند. پس نتیجه میگیزیم که شخصیت‌شناسی افراد در محیط کار امری بسیار ضروری است.

همانطور که مستحضرید آنچه بر جنبه‌های زندگی فرد نظیر انتخاب روابط شخصی، انتخاب شغل، رفتار سازمانی و حتی تصمیم‌گیری در مورد نحوه خرج کردن پول و… موثر است، براساس نقشه شخصیتی فرد روی می‌دهد.

نوع ارتباط و نحوه تعامل فرد با دیگران، عکس‌العمل وی در مقابل تغییر‌های ناگهانی وضعیت، نحوه برخورد او در هنگام بروز سو تفاهم و اختلاف نظر و واکنش‌های وی همگی موثر از شخصیت فرد است. بروز همین سو تفاهمات به خاطر متفاوت بودن درک افراد از محیط پیرامون است.

مجموعه‌ی همین ویژگی‌های رفتاری و ترجیح‌ها و تمایلات ذاتی و به طور کلی کنش‌ها و واکنش‌هایی است که شخصیت فرد را می‌سازد. هیچ کدام از این خصلت‌ها بر دیگری برتری نداشته و مجموع آنها ست که فرد را از دیگری متفاوت می‌کند.

شما به عنوان مدیر و برای رهبری سازمان موثر باید در ابتدا این ویژگی‌های منحصر به فرد را در خود و درسایر کارمندان شناخته و درصدد بهبود روابط درون سازمانی و کاهش تنش‌ها برآیید. در دنیای امروز آنچه مشخص است این است که ما در طول روز بیشترین وقت خود رادر محیط کار می‌گذرانیم و باید محیط کار را به فضایی آرام و دلنشین و دوستانه تبدیل کنیم. گذراندن این زمان طولانی برای کارمندان و کارفرما در محیط سازگار سازمانی بسیار لذت‌بخش خواهد بود.

 اهمیت شناخت نوع شخصیت فرد در محیط سازمانی

همانطور که گفته شد با این کار گذراندن تایم کاری هم برای کارمندان و هم کارفرما در محیط سازگار سازمانی بسیار لذت‌بخش خواهد بود. می‌دانیم که استخدام و آموزش کارمند جدید زمانبر و همچنین هزینه‌بردار است. بناربرین توجه به نگاه‌داشت کارکنان ماهر و مسئولیت‌پذیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

روش‌هایی برای شناخت نوع شخصیت افراد در محیط سازمانی

روش­‌های زیادی تا کنون با هدف شناخت سریع شخصیت افراد ابداع شده است، از جمله؛

تست شخصیت شناسی مایرز-بریگرز حاکی از اینست که ذهن فرد به صورت طبیعی به چه مواردی متمایل است. براساس تستی که در ششمین نسخه کتاب Introduction to Type طراحی شده است. او می‌گوید: «یونگ متوجه شد که تفاوت‌هایی که در رفتار افراد وجود دارد ناشی از ویژگی های ذاتی آن‌ها در نحوه به‌کارگیری ذهنشان است. الگوهای رفتاری زمانی ساخته می‌شوند که افراد مطابق با این الگوی ذهنی خود رفتار کنند.»

این نظریه تیپ‌های شخصیتی‌ متفاوت را توصیف می‌کند. پژوهش‌های او حاکی از این است که افراد چگونه اطلاعات را ادراک و طبقه‌بندی کرده و نتیجه‌گیری می‌کنند. و همچنین نحوه تاثیر افراد از محیط را نیز توصیح می‌دهد. بعدها طبق نظریه یونگ، تست شخصیت شناسی MBTI توسط ایزابل مایرز بریگرز و مادرش کاترین بریگز طراحی شده است.(این تست مجموعه‌ای از علایق و ترجیح‌های افراد است که اشراف به آنها باعث می‌شود افرد درک بهتری از عمل و عکس‌العمل خود و دیگران در موقعیت‌های مختلف داشته باشند.)

همچنین افراد رامی‌توان براساس رفتار و عملکرد‌های ثابت آنها شناخت و آنها را مدیریت کرد. با تحلیل و بررسی دقیق این عملکرد‌ها در شرایط متفاوت، و در بازهای زمانی مختلف به تیپ شخصیتی آنها پی‌برد. این شناخت مدیران بر تیپ شخصیتی کارکنان در آینده سازمانی آنها بسیار موثر است.